Ülkemizde baca sektörünün gelişmesi, ısıtma sistemlerinin güvenli ve verimli kullanımında en önemli unsurlardan biri olan bacanın; ilgili standartlar kapsamında montajı, devreye alınması ve nitelikli işgücü ihtiyacının karşılanması için teknik eleman yetiştirilmesi ve personelin TS EN IEC ISO 17024 Personel Belgelendirme Sistemi ‘ne göre sertifikalandırılmaya hazır duruma getirilmesi için Bacacı Eğitimlerinin önemi bilinmektedir. Eğitimleri başarı ile geçen personelin MYK tarafından yapılan sınava katılması işveren için şu avantajları sağlamaktadır.
İşe alınacak kişinin taşıması gereken bilgi ve becerilerin önceden bilinmesi, nitelikli işe uygun olmayan adayı istihdam ederek para ve zaman kaybetme riskini azaltmaktadır,
İşin gerektirdiği bilgi ve becerilere sahip, değişen koşullara ayak uydurabilen kişilerin istihdam edilmesi işverenin rekabet gücünü artırmaktadır,
İnsan kaynakları yönetiminde; seçme ve yerleştirme, görev tanımlarının oluşturulması, beceri-yetkinlik boşluklarının tespiti, hizmet içi eğitimin planlanması, performans değerlendirmesi, kariyer danışmanlığı ve rehberlik gibi birçok alanda önemli girdi sağlamaktadır,
Mesleki yeterlilik belgelerine sahip nitelikli işgücü istihdamının yaygınlaştırılması ile tüketiciye daha kaliteli mal ve hizmet sunulması desteklenmektedir.
Mesleki Yeterlik Belgesi ise 6111-sayılı ‘Torba Yasa’da geçmekte olup mesleki yeterlilik belgesine sahip personel çalıştıran özel sektör işverenine sigorta primi desteği avantajı sağlamaktadır. Mesleki Yeterlilik Belgesi, kişinin yeterliliğini ve yaptıkları işin kalitesini kanıtlamakta büyük avantaj sağladığı gibi kamuoyunda “Torba Yasa” olarak ta bilinen 6111 numaralı yasa ile Mesleki yeterlilik belgesine sahip personel çalıştıran özel sektör işverenine sigorta primi desteği avantajı sağlamaktadır. Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip olan çalışanı, kanunda belirtilen koşullarda işe alan ve mevcut çalışanlarından ilgili alanlarda görev yapanlara 12 ay dan 54 aya varan sürelerle sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı işsizlik sigortası fonundan karşılanacaktır.
Özellikle son madde işveren için büyük önem arz etmektedir. Bu konu ile ilgili Resmi Gazete’de şu kanun yayınlanmıştır:
6111 SAYILI KANUN İLE GETİRİLEN YENİ SİGORTA PRİM TEŞVİKİNİN UYGULAMASINA İLİŞKİN USÜL VE ESASLAR
Kadınların ve gençlerin işgücüne katılımını ve istihdamını artırmak, yeni istihdam yaratılmasını teşvik etmek, mesleki ve teknik eğitimi özendirmek, kalite ve etkinliğini artırmak amacıyla prim teşviki 13.02.2011 tarihinde kabul edilen 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 74.maddesi ile 4447 sayılı Kanun’a eklenen geçici 10. madde ile yeniden düzenlenmiştir.
Buna göre ;
31/12/2015 tarihine kadar işe alınan her bir sigortalı için geçerli olmak üzere, 4447 Geçici 10.maddesinin yürürlük tarihinden itibaren özel sektör işverenlerince işe alınan ve fiilen çalıştırılanların; işe alındıkları tarihten önceki altı aya ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olmaları,
aynı döneme ilişkin işe alındıkları işyerinden bildirilen prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısının ortalamasına ilave olmaları
ve bu maddede belirtilen diğer koşulları da sağlamak kaydıyla,
5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinde sayılan ve 82 nci maddesi uyarınca belirlenen prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı, işe alındıkları tarihten itibaren İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanır.
Bu teşvikten, 01.03.2011 ila 31.12.2015 tarihleri arasında;
a) 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadınlardan;
1) Mesleki yeterlik belgesi sahipleri için 48 ay süreyle,
2) Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirenler için 36 ay süreyle,
3) (1) ve (2) numaralı alt bentlerde sayılan belge ve niteliklere sahip olmayanlar için 24 ay süreyle,
b) 29 yaşından büyük erkeklerden (a) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinde sayılan belge ve niteliklere sahip olanlar için 24 ay süreyle,
c) (a) ve (b) bentleri kapsamına girenlerin Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasından işe alınmaları halinde ilave olarak 6 ay süreyle,
ç) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışmakta iken, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra mesleki yeterlik belgesi alanlar veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirenler için 12 ay süreyle,
d) 18 yaşından büyüklerden bu fıkranın (a), (b) ve (ç) bentlerine girmeyenlerin Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasından işe alınmaları halinde 6 ay süreyle uygulanır
Söz konusu SGK prim teşvikinden yararlanabilmek için gerek sigortalılar yönünden, gerekse bu sigortalıların çalıştığı işyerleri yönünden bazı şartlar aranıldığından, bu yazıda 6111 sayılı Kanun ile 4447 sayılı Kanun’a eklenen geçici 10. maddede öngörülen teşvikten ne şekilde yararlanılabileceği, teşvikten yararlanma süresi ve İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak olan sigorta primlerinin hesaplanmasına ilişkin hususlara yer verilmiştir.
6111 sayılı kanunla getirilen yeni sgk teşvik düzenlemesi;
18 yaşından büyük kadınlar,
18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler,
29 yaşından büyük erkekler,
Mesleki yeterlik belgesi sahipleri,
Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi veya Türkiye İş Kurumu’nca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirenler,
Mesleki yeterlik belgesi veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretim ya da Türkiye İş Kurumu işgücü yetiştirme kurs bitirme belgesine sahip olmayanlar,
İşverene bağlı işçi olarak çalışmakta iken 01.03.2011 tarihinden sonra mesleki yeterlik belgesi alanlar veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirenler,
İŞKUR’ a kayıtlı işsizler arasından işe alınanlar,
İŞKUR’ a kayıtlı olmadan işe alınanları, kapsamaktadır.
III. YENİ İŞE ALINAN SİGORTALILARDAN DOLAYI TEŞVİKTEN YARARLANMA ŞARTLARI
Geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yeni işe alınan sigortalılardan dolayı yararlanılabilmesi için,
Sigortalının;
01.03.2011 ila 31.12.2015 tarihleri arasında işe alınmış olması,
İşe giriş tarihi itibariyle 18 yaşından büyük olması,
İşe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmiş aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması,
Fiilen çalışması,
İşyerinin;
Yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcunun bulunmaması,
Sigortalının, ortalama sigorta sayısına ilave olarak işe alınmış olması, gerekmektedir.
Ortalama sigortalı sayısı,
Sigortalının işe başladığı işyerinde işe giriş tarihinden önceki altı ayda Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında Kurum’a bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunacaktır.
Dolayısıyla, sigortalının işe başladığı işyerinde işe giriş tarihinden önceki altı ayda Kurum’a bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunan sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması halinde, maddede aranılan diğer şartlarında gerçekleşmiş olması kaydıyla geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılabilecektir.
IV. ÇALIŞMAKTA İKEN MESLEKİ YETERLİK BELGESİ ALANLAR İLE İŞGÜCÜ YETİŞTİRME KURSLARINI BİTİRENLERDEN DOLAYI TEŞVİKTEN YARARLANMA ŞARTLARI
4447 Geçici 10. maddede öngörülen teşvikten, çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alanlar ile mesleki ve teknik eğitim veren ortaveya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumu’nca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirenlerden dolayı yararlanılabilmesi için,
Sigortalının 01.03.2011 ila 31.12.2015 tarihleri arasında mesleki yeterlik belgesini almış/işgücüyetiştirme kursunu bitirmiş olması,
Belgelerde belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınması veya çalışıyor olması
Fiilen çalışması,
İşyerinin yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcunun bulunmaması, gerekmektedir.
V. TEŞVİKTEN YARARLANMA SÜRESİ
4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten,
Yeni İşe Alınan Sigortalılar Yönünden;
Sigortalının işe giriş tarih itibariyle 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkek ya da 18 yaşından büyük bayan sigortalı olması durumunda,
Mesleki yeterlik belgesi sahibi ise, 48 ay süreyle,
Mesleki ve teknik eğitim veren ortaveya yüksek öğretimi veya Türkiye İş Kurumu’nca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş ise, 36 ay süreyle,
Mesleki yeterlik belgesi sahibi değil ise veya işgücü yetiştirme kursunu bitirmemiş ise, 24 ay süreyle,
Sigortalının işe giriş tarihi itibariyle 29 yaşından büyük erkek sigortalı olması durumunda, mesleki yeterlik belgesi almış veya işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş ise,24 ay süreyle,
Sigortalının (a) ve (b) bentleri kapsamına girmesinin yanı sıra Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı işsizler arasından işe alınmış olması halinde, yukarıda belirtilen sürelere ilave olarak 6 ay süreyle,
Sigortalının işe giriş tarih itibariyle 18 yaşından büyük olmasına rağmen, mesleki yeterlik belgesi almamış veya işgücü yetiştirme kursunu bitirmemiş, ancak Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı işsizler arasından işe alınmış olması durumunda, 6 ay süreyle,
Çalışmakta İken Mesleki Yeterlik Belgesi Alanlar İle İşgücü Yetiştirme Kurslarını Bitirenler Yönünden;
Sigortalının çalışmakta iken 01.03.2011 ila 31.12.2015 tarihleri arasında mesleki yeterlik belgesini almış/işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş olması durumunda, 12 ay süreyle, yararlanılabilecektir.
Söz konusu teşvikten, her bir sigortalı için yalnızca bir defa yararlanılabilecektir. Dolayısıyla, geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılmış olan bir sigortalının teşvikten yararlanma süresi sona ermeden işsiz kalması halinde, sonradan girdiği işyeri işverenince, geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılması mümkün olamayacaktır.
Ancak, işe giriş tarih itibariyle 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkek ya da 18 yaşından büyük bayan sigortalı olması nedeniyle geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılmış sigortalıların teşvikten yararlanma süresi sona ermeden işsiz kalmaları, ardından yeniden işe alınmaları ve mesleki yeterlik belgesini/işgücü yetiştirme kursunu bu dönemde almaları/bitirmeleri halinde, bahse konu sigortalılardan dolayı geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yeniden yararlanılabilecektir. Bu durumda teşvikten yararlanılmış olan ilk süre ikincisinden düşülecek ve söz konusu sigortalıdan dolayı maddede öngörülen süreden fazla yararlanılması mümkün olamayacaktır.
4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanılabilmesi için;
a)Sigortalıların sahip oldukları mesleki yeterlik, mesleki ve teknik eğitim veren ortaveya yüksek öğretim kurumları veya Türkiye İş Kurumu’nca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarına ilişkin belgelerde belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınmaları veya çalışıyor olmaları,
b)İşverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na vermeleri,
c)Sigorta primlerinin İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmayan kısmının tamamının yasal süresi içinde ödenmesi, gerekmektedir.
VI. TEŞVİKİN HESAPLANMASI
4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesine istinaden, kapsama giren sigortalının, 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinde sayılan ve 82. maddesi uyarınca belirlenen prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı, işe alındıkları tarihten itibaren İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacaktır.
Buna göre; teşvik miktarı işyerindeki tehlike-sınıf derecesine göre hesaplanan kısa vade sigorta kolu oranına göre %19,5 ila %25 arasında olmaktadır. Örneğin kısa vadeli sigorta kolları prim oranının %1 olan işyerinde işveren hissesi % 19,5 olduğundan kapsamdaki sigortalıların SPEK miktarlarındaki işveren hissesi tamamıyla Fon tarafından karşılanacaktır.
Ancak aynı sigortalı için 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde belirtilen ve adına kamuoyunda beş puanlık işveren hissesi denilen sigorta primi teşvik uygulanması durumunda söz konusu destek unsuru, 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uygulandıktan sonra kalan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait oranı üzerinden, bu maddede belirtilen esaslar dikkate alınarak uygulanır.
Bununla birlikte söz konusu teşvik Yasa gereği “gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru” olarak dikkate alınmayacağından bu tutar gider yazılamayacaktır.
VII. SGK SİSTEMİNDE TEŞVİKTEN YARARLANMA USULÜ
25/2/2011 tarihli ve 27857 birinci mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6111 sayılı Kanunla 4447 sayılı Kanuna eklenen geçici 10 uncu madde ile; 1/3/2011 tarihinden itibaren işe alınan sigortalılar yönünden yeni bir işveren hissesi sigorta primi teşviki getirilmiş olup, anılan maddede öngörülen şartları sağlayan işverenler 2011/Mart ayı aylık prim ve hizmet belgesinden başlamak üzere sözü edilen sigorta prim teşvikinden yararlanabileceklerdir.
SSK BİLDİRİM ŞEKLİ
Söz konusu, sigorta primi işveren hissesi teşvikine ilişkin başvuru işlemleri e-Bildirge ana menüde bulunan “4447/Geç.10.md. Sigortalı Giriş” seçeneği vasıtasıyla yapılabilecek olup, başvuru işlemleri neticesinde işverenler 2011/Mart ayı aylık prim ve hizmet belgelerini 06111 sayılı Kanun numarasını seçerek gönderebileceklerdir.
VIII. SONUÇ
6111 sayılı kanunla sgk işveren hissesine ilişkin teşvik ile yapılan düzenleme ile 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadınların önceki düzenlemede olduğu gibi teşvik kapsamında sayılmasının yanında bu teşvik ile 29 yaşından büyük erkeklerin teşvik kapsamına alınmış, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışmakta iken, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra mesleki yeterlik belgesi alanlar veya mesleki ve teknik eğitim veren orta öğretim ile meslek yüksek okulunu bitirenlerin yararlanmaları söz konusu olmuştur.
Ayrıca teşvikten yararlanılabilmesi için kapsama giren sigortalıların, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olmaları ve işyerinin yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcunun bulunmaması gerekmektedir.
18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadınların işe alınması ve ayrıca mevcut işçilere ilaveten yeni alınacakişçilerin sigorta primi işveren hissesinin tamamı, İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.
Ayrıca, ihale konusu işler dışında kalan işyerleri için, hem beş puanlık prim indiriminden ve hem de 4447 sayılı Kanun’un geçici 7 ve 9. maddelerinde öngörülen teşviklerden de aynı dönemde yararlanma imkanı getirilmiştir.